2024 Yılı Hıdırellez Bayramı Ne Zaman? Hangi Gün?

Hıdırellez, özellikle Ortadoğu, Maveraünnehir, Balkanlar ve Anadolu gibi, Müslümanlık ve Hristiyanlık öğreti ve geleneklerinin yaygın olduğu yerlerde sık sık anılan ve kutlanılan bayramlardan biridir. Her ne kadar dini olmasından ziyade geleneksel olduğu düşünülse de Hıdırellez’in dini birçok yönü de vardır.

Hıdırellez Nedir, Ne Demek, Hıdırellez’in Anlamı Ne?

Hıdırellez, toplumların çoğunda baharın gelişini müjdeleyen gün olarak kabul edilir. Hem Müslümanlarca hem de Hristiyanlarca da idrak edilir. Bu zamanda şenlikler düzenlenir, anma ve dualarla kutsal değerler zikredilir. Hristiyan Ortodokslar, bu günü Aya Yorgi, Katolikler ise Aziz George günü olarak kutlarlar. Bu temelden yola çıkan Hristiyanlarda Yorgi, Yorgo, Gorki, George, Corç, Georghe gibi isimler yaygındır.

Müslümanlar da adından da anlaşılacağı üzere, Hızır ve İlyas Aleyhiseelam’a vurgu yaparak, bu zamanı kutsallaştırır. Hızır, Hıdır, İlyas, Elyes, Ellez gibi isimler de Müslümanlar arasında yaygındır. Bugün dilimizde de sık kullanılan ‘Hızır gibi yetiştin’, cankurtaran görevlilerine de söylenen ‘Hızır acil’ gibi ifadelerde de görüldüğü gibi, insanların zor zamanlarında imdadına koşan bir figür olarak kabul edilir.

Yine Kur’an-ı Kerim’de Kehf Suresi’nde Hz. Musa ile bir gencin hikâyesi nakledilir. Uzun bir yolculuk yapan Hz. Musa ile yanındaki gencin hikâyesi anlatılır. Burada Hızır’a vurgu yapılır. Hz. Musa ile Hızır’ın Atlas Okyanusu üzerinde buluştuğu şeklinde yorumlanır. Ayrıca Surenin 65. ayetinde "Derken kullarımızdan bir kul buldular ki, biz ona katımızdan bir rahmet vermiş, kendisine tarafımızdan bir ilim öğretmiştik." denerek yine bu kişi Hızır Aleyhisselama yorulur.

Hıdırellez Ne Zaman Kutlanır?

Hıdırellez, birçok farklı kültürde farklı tarihlerde kutlanır. Örneğin Rumi Takvim’e göre Hıdırellez, 23 Nisan’a denk gelirken, Miladi Gregoryen Takvimi’ne göre ise bu tarih 6 Mayıs’a tekabül eder. Ülkemizde de Hıdrellez Bayramı, 5 Mayıs'ı 6 Mayıs'a bağlayan gecelerde kutlanır.

Hıdırellez Ülke Olarak Nerelerde Kutlanır?

Bu kadim gelenek, özellikle eski dünya da denilen Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının kesiştiği veya buralara yakın bölgelerde daha belirgin kutlanmaktadır. Başta Anadolu merkezli Türkiye olmak üzere, Yunanistan, Bulgaristan, Sırbistan, Ukrayna, Rusya, İran, Türki cumhuriyetler, Afganistan, Irak, Suriye, Kıbrıs gibi coğrafyalar, Hıdırellez’in en yaygın kabul gördüğü yerlerin başlarında geliyor.

Anadolu’daki Bazı Hıdırellez Adetleri

Her kültürün kendine göre kutlama gelenekleri vardır. Anadolu’da da bu gelenek, farklı kentlerde farklı figür ve ritüellerle kutlanmaktadır. Baht açma törenleri, Hızır sopası, yoğurt mayalama gibi gelenekler, Anadolu’da akla gelen ilk folklordandır.

Örneğin Hızır sopasının halen var olduğuna inanılan bazı bölgelerimizde, hasta olan kişinin ağrıyan, sancıyan uzuvlarına bu sopayla temas edildiğinde hastanın iyileşeceği düşünülür.
Bunun haricinde baht açma olarak da ifade edilen bazı adetler kullanılır. Kısmetinin açılması istenen kızlar, değerli bazı ziynet eşyalarını su dolu bir toprak çömleğin içine atar. Söz konusu çömlek, kapalı vaziyette bir gece, bir gül ağacının yanında tutulur. Gün ağardığında çömleğin bulunduğu yerde toplanan kadınlar, mani ve ezgiler eşliğinde çömlek içerisindeki ziynetleri çıkartırlar. Böylece kısmeti, o döneme dek kapalı olan kızların, nasiplerinin açılacağına inanılır. Bu âdete farklı bölgelerde farklı isimler verilmiştir. Bahtiyar, baht açma, mantıfar, mani çekme, niyet çıkarma; bu isimlerden sadece birkaçıdır.

Ayrıca, bazı coğrafyalarda bir sene boyunca kullanacak yoğurt mayası, Hıdırellez döneminde bitkilerin üzerinden alınan çiy tanelerinden mayalanarak temin edilir. Bilindiği üzere, birçok bitki, fermente özelliğine sahip olduğundan mayalanarak başkalaşıma neden olmaktadır.
Tüm bunlara ek olarak Hıdırellez, Birleşmiş Milletlere bağlı UNESCO’nun listesindedir.

UNESCO bu kültürü, 'İnsanlığın Somut Olmayan Kültür Mirası Listesi'ne almak için girişimlerde bulunmuştur. Bu amaç doğrultusuna Hıdırelllez, 2010’dan bu yana listeye gireceği günü beklemektedir.