2024 Yılı Dünya Tüketici Hakları Günü Ne Zaman? Hangi Gün?

15 Mart Dünya Tüketici Hakları Günü, Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilerek tüm dünyada kutlanmaya başlamıştır. Dünya Tüketici Hakları Günü’ nde tüketici hakları üzerine çalışan sivil toplum kuruluşları aktif olarak rol almaktadır. Bu günün anlamına ithafen pek çok organizasyon düzenlenir. Yoğun olarak hemen hemen tüm dünyayı kasıp kavuran tüketim dalgasına, tüketme alışkanlıklarına, dolandırıcılara ve tüketicilerin sahip olduğu haklara odaklanılır. Ulusal ve uluslararası pek çok örgüt faaliyetlerini yürütür.

Dünya Tüketici Hakları Günü Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

15 Mart 1962’ de düzenlenen bir toplantıda o dönem Amerika Birleşik Devleti Başkanı John F. Kennedy’ nin konuşması Dünya Tüketici Hakları Günü’ nün ortaya çıkmasında büyük bir etkendir. Bu konuşmanın ana teması tüketici haklarıydı. Bu kavramdan ilk kez bu toplantıda bahsedilmesi dikkate değer bir durumdur. Resmileşerek özel bir güne dönüşmesi 1985 yılında Birleşmiş Milletler’ in ilanı ile olmuştur.

Evrensel boyutta ortaya çıkma hikayesinin ardından Türkiye’ deki tarihine de bakmak gerekir. Türkiye’ de tüketicilerin haklarının ve benzeri uygulamaların hayata geçmesi Dünya Tüketici Hakları Günü’ nden çok önceye rastlamaktadır. Tüketicinin hiçbir mağduriyet yaşamaması adına öncelikle üretim aşamalarının titizlikle yürütülmesi amaçlanmıştır. Bunu sağlamak için kanunnameler de çıkarılmıştır. Dünyada tüketici haklarını koruyan ilk kanunname özelliği bile taşıyan belgeler mevcuttur. Yazılı olmayan pek çok kuralla da bu hassasiyet korunmuştur.

Dünya Tüketici Hakları Günü’nde Neler Yapılabilir?

Ulusal sınırların aşıldığı globalleşmenin doruğa ulaştığı bu zamanlarda artık erişilemeyen bir şey yoktur. Dünyanın bir ucundaki ürün ya da hizmet yalnızca bir komut uzaklıktadır. İhtiyaçlarımız arttıkça çözümler de çeşitlenmekte ve erişmek için sınırlar da gün geçtikçe kalkmaktadır. Üretimden çok tüketimin yapılması ise gelinen noktayı en iyi ifade eden anlatım olur.

Tüketim alışkanlıkları toplumdan topluma değişiklik göstermekle birlikte birbirini de etkilemektedir. Bir ülkede oldukça rağbet gören bir ürünün diğer ülkeye sıçraması an meselesidir. Tüketimin ve tüketicinin merkezinde şekillenen bir noktada tüketicilere yönelik olarak sahip oldukları haklar da bu yüzden oldukça önemlidir. Tüketicilerin daha bilinçli olması, haklarının ihlali durumunda sahip oldukları imkanları bilmeleri ve kullanmaları artık bir gerekliliktir.

Tüketici Hakları Evrensel Beyannamesi ise tüketici haklarına dair önemli bir belgedir. Tüketicilerin temel dokuz hakkını içerir. Temel ihtiyaçlarının karşılanması hakkı; tüketicilerin en temel ihtiyaçları olan barınma, ısınma, haberleşme ve ulaşım gibi gereksinimlerinin karşılanmasını ifade eder. Sağlık ve güvenlik hakkı ise tüketiciye sunulan hiçbir ürün ya da hizmetin kişinin sağlığına zarar vermeyeceğini güvence altına alır. Bilgi edinme hakkı, tüketicinin satın alma aşamasında doğru bilgilere ulaşma hakkını ifade eder.

Eğitilme hakkı, tüketicinin haklarından haberdar olması ve bilinçli şekilde bunlardan faydalanabilmesini sağlar. Zararların giderilmesi hakkı, tüketicinin zarara uğraması durumunda bunun telafi edilerek mağduriyetin giderilmesini ifade eder. Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı, kaynakların doğru kullanımıyla sağlıklı ve temiz çevreye zarar vermemeyi ifade eder.

Ekonomik çıkarların korunması hakkı, tüketiciye uygun fiyattan ve gerekli teknik destekle ürün ya da hizmetleri ulaştırmayı ifade eder. Seçme hakkı, tüketicinin istediği zamanda istediği ürün veya hizmete ulaşabilmesini sağlar. Son olarak temsil edilme, örgütlenme ve sesini duyurma hakkı ise tüm bu hakları kapsayan ve koruyan en geniş haktır. Hepsi ancak bu hak doğrultusunda mümkün olur.

Dünya Tüketici Hakları Günü, hepimizin tüketici olduğu bu düzende herkes için oldukça önemli bir gündür. Kişilerin lehine faaliyetleri tercih edebilmesi ve hak ihlalleri durumunda çaresiz olmadıklarını bilmeleri ve aksiyon alabilmeleri gerekir. Bunu yapabilecek konumdaki kişilerin sayısı Dünya Tüketici Hakları Günü’ ndeki birçok bilinçlendirme ve farkındalık faaliyetleri ile her geçen gün artmaktadır.